Olympic News sprak met Jef Brouwers, Mental Coach van Team Belgium in de bijzondere context van de coronacrisis en de vele gevolgen daarvan, waaronder natuurlijk het uitstel van de Spelen in Tokio tot 23 juli 2021. Jef en zijn team hebben veel contacten gehad - en hebben nog steeds - met de atleten en hun entourage. Ze hebben allemaal veel vragen, onzekerheid wekt angst op en kan hun Olympische voorbereiding verstoren. Hoe reageren de atleten zelf op deze specifieke situatie? Welk advies geeft Jef Brouwers hen? Zijn antwoorden zijn leerzaam. Ontdek ze in dit interview.
Welke attitudes komen naar boven tijdens de huidige crisis? Ontkenning, angst, opstandigheid?
"Wij dachten ‘dit gaat wel vlug voorbij’, maar het werd een pandemie. Experten kwamen aan het woord en waarschuwden ons voor de langdurige uitdaging. Atleten bleven trainen met het oog op kwalificering en Olympische Spelen. De situatie werd hoe langer des te onhoudbaar en trainingen en competities sneuvelden één voor één. De verbijstering hierover groeide omdat alles waar atleten voor trainen werd geschrapt. Emotionele reacties bleven niet uit, zoals nu weer bij de beslissing van de IAAF. Ieder reageerde vanuit zijn/haar eigen situatie op de beslissingen die door nationale en/of internationale federaties werden genomen. Velen stelden zich de vraag ‘hoe moet het nu verder (met mij)’ en de antwoorden op deze prangende vraag waren schaars. Iedereen zocht en wanneer zoeken geen antwoorden oplevert stijgt de angst, in sommige, schaarsere gevallen de paniek. Teveel veronderstellingen en meningen werden publiek gemaakt. De angst om zichzelf en hun gezondheid, om mensen rondom hen, om de toekomst op alle vlakken, om de onmogelijkheden sloeg toe. Coaches pikten hun rol als ‘mental coach’ zeer voorbeeldig op. Federaties zetten zich in om samen met Sport Vlaanderen en Adeps de coaches te ondersteunen. Uitzondering op trainingsfaciliteiten werden voor elite atleten gerealiseerd. Maar de onduidelijkheid was troef en daar houdt de mens niet van. Topatleten zouden echter geen topatleten zijn moesten zij niet ‘zelfgestuurd’ hun creativiteit aan het werk zetten door met mekaar contact te nemen, virtuele groepjes te maken met nooit geziene uitdagingen, waarbij het virtuele contact duidelijk de pret opnieuw installeerde. Sommigen begonnen intenser samen programma’s te creëren die door coaches werden opgevolgd. De creativiteit haalde het van de angst omdat structuur werd gebracht in de uitzichtloosheid.
Het uitstel van de Olympische Spelen vervolledigde de puzzle. Ondertussen was iedereen tot het besluit gekomen dat de experten gelijk hadden wanneer zij de minister adviseerden en zij dit overnam: ‘blijf in uw kot”. Duidelijkheid wat betreft de noodzakelijke voorzichtigheid. Atleten doen het goed door de prima samenwerking onderling, met de coaches, de federaties en het BOIC dat permanent klaar staat om overleg te plegen met allen die betrokken zijn."
De crisis die we doormaken maakt ons bewust van onze kwetsbaarheid en onze onderlinge afhankelijkheid. Veel sectoren liggen stil om contact zoveel mogelijk te vermijden en zo de pandemie in te dammen. Politici met het profiel van superhelden hebben de crisis eerst ontkend, om vervolgens - vaak te laat - tot bezinning te komen en te luisteren naar de adviezen van wetenschappers. Zijn er in de sportwereld soortgelijke reacties geweest. Is het profiel van een high performance atleet ook niet vooral gericht op zichzelf?
"De atleten, die vereenzelvigd worden met op zichzelf gerichte mensen – en dat ook wel (moeten) zijn, laten zich vandaag op een teamgerichte wijze opmerken. Talloos zijn zij die individuele clips deelden met andere atleten, zoom meetings bijwoonden en/of organiseerden waarbij een volledige federatie zorgde voor de verbinding tussen henzelf en de atleten en coaches. Het lijkt ons duidelijk dat deze situatie het beste in de atleten heeft losgemaakt, meestal in dezelfde sporttak maar toch. Ook heb ik geen weet van opvallend negatieve opmerkingen op de lockdown situaties of de ‘social distance’, zij waren eerder dichter bij mekaar terwijl zij ruimtelijk de afstanden respecteerden. Op die manier zouden wij kunnen zeggen dat ze het opvallend beter doen dan andere bevolkingsgroepen die niet altijd in staat waren/zijn om eensgezinde standpunten in te nemen. Waarschijnlijk ligt het feit dat zij zich altijd moeten focussen op de juiste dingen en vooral ook weten dat die dingen basisvoorwaarden zijn om topprestaties te leveren. De elite atleten hebben daarenboven een ingebouwde discipline om hun dromen waar te maken. Zij zijn niet bezig met anderen omdat dat zou leiden naar een vermindering van de focus. Vandaag richten zij zich nog meer op de inbreng van de coaches en wordt de band met de ruimere staf nog intenser. In tegenstelling tot bepaalde groepen in onze maatschappij zullen zij steeds te rade gaan bij de specialist omdat zij beseffen hoe experten mee een verschil kunnen maken naar het moment dat het erop aankomt. Voor een atleet is het lichaam immers de drager van de prestatie wat bij anderen vaak niet tot een prioriteit behoort. Ik durf te stellen dat er geen voorbeelden zijn van atleten die op welke manier ook blijk gaven van een gebrek aan vertrouwen in de wetenschap of nog erger tekens van blijdschap zouden vertoond hebben bij welk aspect van deze situatie ook."
Het IOC besliste op 30 maart om de Spelen met één jaar uit te stellen. Welk advies zou u geven aan de atleten die deze periode - ondanks alles - een beetje 'ongewoon' doormaken? Uw doelstelling, als deskundige psycholoog van Team Belgium, is het optimaliseren van de prestaties van de atleten. Hoe bereik je dit in de huidige context waarin veel dingen on hold worden gezet?
"Atleten en hun coaches weten bijzonder goed hoe ze de nieuwe voorbereiding naar de Olympische Spelen moeten aanpakken. Als er dan toch iets is wat ik hen als prestatiepsycholoog zou meegeven dan is het wel : "Maak elke dag een nieuw plan A’, luister één keer per dag naar corona nieuws en deel zoveel mogelijk al je gevoelens met anderen, vooral ook atleten, omtrent corona."’ Psychologisch levert het een verrijkende bijdrage. Vandaag is er op typische sport aspecten niets anders te doen dan onderhoud, maar dat laat ik over aan de coaches. Dat plan A zal nood hebben aan zeer veel creativiteit. Voorstellen komen dus best van alle teamleden om te vookomen dat één atleet of alleen de coach zich de hersenen permanent dient te pijnigen om nog iets voor te stellen dat simuleert. Teamwerk, het delen van wat iedereen doet, voorstellen doen of ideeën vragen aan atleten buiten je sport kan bijzonder aangename verrassingen meebrengen. Zoals kinderen gebaat zijn bij veel verschillende sporten zo zijn ‘locked down’ volwassenen en elite atleten zeer gebaat bij het ‘even om de hoek kijken’ om te zien of er een interessante activiteit is die wij aan ons arsenaal kunnen toevoegen. Videoclips, blogs, vlogs, verhalen posten op sociale media, en ga zo maar door, verbannen de grootste verveling eigen aan de isolatie situatie. Plan zaken die je nooit eerder deed omdat je er geen tijd voor nam of had. Doe wat onze dokter Bellemans zei in Belek over gekwetst zijn: "hoor nooit ‘je mag de eerstvolgende maanden niets doen’, maar zeg tegen jezelf ‘Oh, DAT kan ik dus niet maar ik kan wel biografieën lezen van serial winners, even tijd nemen om op te schrijven tot wat ik allemaal in staat ben, terug voor de geest halen en noteren hoe ik DIE top prestatie heb geleverd, wie ik kan contacteren voor een video gesprek om wat inspiratie op te doen, … want een videogesprek is beter dan een gewoon telefoongesprek en nog veel beter dan een mail.
Zo maken wij allen samen van Team Belgium een nog sterker Team Belgium en kunnen wij zo vlug mogelijk weer aan de slag met de gezamenlijk opgebouwde energie, wanneer wij daartoe de toelating krijgen. Ondertussen voortdoen met het onderhouden van je lichaam en vooral ook de pret blijven intensifiëren want de pret verdrijft elke stress. En herinner je toch nog even: respect voor alle regels is levensreddend. En presterende topsporters zijn toppers in het installeren van de juiste levenshygiëne. Dat is ook de reden waarom toppers niet zullen stoppen voor de grote (en kleine) competities hervatten, om zelf te beslissen wanneer zij ermee ophouden."